آیا هدفون‌های بی‌سیم، ایرپاد و هندزفری بلوتوثی واقعاً برای سلامتی ضرر دارند؟

در طی سال‌های اخیر نسل جدیدی از هدفون‌ها و ایرفون‌ها به بازار عرضه شده که به جای استفاده از سیم، از ارتباط‌های بی‌سیم همچون بلوتوث استفاده می‌کنند. یکی از مهم‌ترین سوال‌هایی که در هنگام استفاده از این دستگاه‌ها به ذهن می‌رسد این است که مضرات ایرپاد چه بوده و عوارض هندزفری بلوتوثی شامل چه مواردی می‌شود؟

بدون شک فناوری‌های بی‌سیم و ارتباطات مبتنی بر آن‌ها، دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم را متحول کرد‌ه‌اند. از رادیوها گرفته تا تلویزیون‌ها و گوشی‌های همراه هرکدام به نوعی از فناوری‌های بی‌سیم استفاده می‌کنند تا قابلیت‌های ویژه‌ای را در اختیار کاربران خود قرار دهند.

اگرچه هرکدام از این فناوری‌ها، همراه با خود قابلیت‌ها و ویژگی‌های بسیار عالی را معرفی کرده‌اند، اما مطمئناً استفاده از آن‌ها بدون عیب و ایراد نیست. در این مطلب به بیان مضرات هندزفری بلوتوثی پرداخته و معایب هدفون بی سیم را بررسی می‌کنیم.

این موضوع سبب می‌شود که در تمامی اوقات، حتی در حالی که مشغول خواندن این مطلب هستید هم امواج بی‌سیم وWi-Fi  متعددی به بدن شما برخورد کند.

مهم‌ترین عوارض هندزفری بلوتوثی که ارسال و دریافت اطلاعات در آن‌ها توسط فرکانس‌های رادیویی صورت می‌گیرد این است که تابش آن‌ها در تمامی جهات صورت می‌گیرد و این تابش تنها به سمت دستگاه مقصد و دریافت کننده محدود نیست.

این موضوع سبب می‌شود که در تمامی اوقات، حتی در حالی که مشغول خواندن این مطلب هستید هم امواج بی‌سیم وWi-Fi  متعددی به بدن شما برخورد کند. در کنار این امواج، سیگنال‌های ضعیف دیگری نظیر امواج رادیویی FM/AM، امواج ماهواره‌ای و دیگر امواجی که هر روز در اطراف ما منتشر می‌شوند نیز قابل یافت است.

خوشبختانه به دلیل اینکه از منابع انتشار بسیاری از این امواج دور هستیم، تاثیرات منفی و مضر آن‌ها قابل چشم‌ پوشی است. با این حال همچنان می‌توان دستگاه‌های بی‌سیمی را یافت که در اطراف قلب و مغز ما کار می‌کنند و باید آن‌ها را به عنوان یک منبع امواج به حساب بیاوریم. به عنوان مثال می‌توان به مضرات ایرپاد ها و هدفون‌ها و ایرفون‌های بی‌سیم اشاره کرد که این روزها استفاده از آن‌ها نزد کاربران بسیار مرسوم شده است.

حدود چهار سال پیش بود که اپل با رونمایی از نسل اول از ایرفون‌های ایرپاد، این محصولات را به عنوان رده جدیدی از هدفون‌های بی‌سیم به همگان معرفی کرد. تا جایی که این روزها شاهد رونمایی از طیف وسیعی از محصولات مشابه هستیم که با استقبال خوبی از سوی کاربران نیز روبرو شده‌اند.

در قیاس با هدفون‌های سیمی، این محصولات به دلیل ساختاری که دارند میزان میدان الکترومغناطیسی (EMF) بیشتری تولید می‌کنند. اما آیا استفاده از این هدفون‌های بی‌سیم، ارزش قراردادن بدن در مقابل این حجم بیشتر از میدان الکترومغناطیسی را دارد؟

در این مطلب قصد داریم پس از بررسی ایرفون‌های بی‌سیم و ساختار عملکرد آن‌ها، به مضرات هندزفری بلوتوثی نگاهی داشته باشیم و در انتها معایب هدفون بی سیم را در هنگام استفاده از آن‌ها مورد ارزیابی قرار دهیم.

ایرباد‌های بی‌سیم چگونه کار می‌کنند؟

تقریباً تمامی ایربادهای بی‌سیم موجود در بازار دارای ساختار مشابه و یکسانی هستند و برای ارتباط با دستگاه‌های مختلف از بلوتوث استفاده می‌کنند. از این بابت می‌توان گفت مضرات ایرپاد های بی سیم با توجه به ساختار مشابه بسیار نزدیک به هم هستند.

ارتباط بلوتوث برای نقل و انتقال اطلاعات از محدوده فرکانس 2.4 تا 2.4835 گیگاهرتز استفاده می‌کند. به عنوان یکی از معایب ایرپاد جالب است اگر بدانید که اجاق‌های مایکروفر نیز در همین محدوده فرکانسی کار می‌کنند با این فرق که میان انرژی مصرفی آن‌ها از زمین تا آسمان تفاوت وجود دارد.

مصرف یک مایکروفر می‌تواند در بازه 600 تا 1200 وات باشد اما ایرفون‌های بلوتوثی در کلاس 2 از این دسته از محصولات رده بندی می‌شوند؛ به این معنی که محدوده تحت پوشش آن‌ها به 10 متر می‌رسد و حداکثر انرژی مصرفی توسط آن‌ها 2.5 میلی وات است.

به این ترتیب می‌توان گفت که مصرف انرژی یک ایرفون بی‌سیم حداقل 240 هزار برابر کمتر از یک مایکروفر است. به عبارت دیگر، برای یک جفت ایرباد ماه‌ها طول می‌کشد تا معادل انرژی مصرفی یک مایکروفر در هر دقیقه را به استفاده برساند.

اما آنچه که باید در این مطلب به بررسی آن بپردازیم میزان مصرف انرژی این دستگاه‌ها نیست؛ بلکه این شدت میدان الکترومغناطیسی یا EMF تولید شده در دستگاه است که به عنوان عوارض هندزفری بلوتوثی می‌توان بدان اشاره کرد.

نرخ جذب خاص چیست و چه معنایی دارد؟

نرخ جذب خاص که در زبان انگلیسی با عنوان Specific Absorption Rate معرفی و به صورت اختصار SAR نامیده می‌شود که به عنوان شاخصی برای مضرات هندزفری بلوتوثی مطرح شده و نشان می‌دهد که چه مقدار از انرژی تولید شده توسط میدان‌های الکترومغناطیسیِ ناشی از امواج رادیویی توسط بدن انسان جذب می‌شود. این مقدار در واحد وات بر کیلوگرم (W/Kg) اندازه‌گیری می‌شود و نشان می‌دهد که استفاده از یک دستگاه توسط کاربران امن هست یا خیر.

مشکل از جایی شروع می‌شود که برخلاف بسیاری از دیگر اندازه‌گیری‌ های علمی، تعیین میزان SAR برای دستگاه‌های مختلف با کمی مناقشه همراه است. همین امر پیچیدگی‌های ناشی از معایب هدفون بی سیم را دوچندان می‌کند.

در آمریکا، سازمان تنظیم مقررات ارتباطی این کشور (FCC) محدودیت SAR برای سنجش مضرات ایرپاد و گوشی‌های همراه را 1.6 وات بر کیلوگرم تعیین کرده است. براساس استانداردهای تعیین شده توسط این سازمان برای اندازه‌گیری میزان SAR در این دستگاه‌ها، حداکثر انرژی جذب شده توسط یک گرم از بافت انسان محاسبه می‌شود.

اما کشورهای اروپایی از استاندارد‌های معرفی شده توسط International Electrotechnical Commission یا IEC پشتیبانی می‌کنند. این استانداردها اعلام می‌کنند که هر دستگاهی که دارای میزان SAR کمتر از 2 وات بر کیلوگرم باشد و در اندازه‌گیری این مقدار، حداقل 10 گرم از بافت انسان مورد بررسی بگیرد، برای استفاده بی‌خطر است.

می‌توان گفت استانداردهای تعیین شده توسط IEC برای سنجش عوارض هندزفری بلوتوثی در واقعیت از اعتبار بسیار بیشتری برخوردار هستند. استانداردهای FCC برای اندازه‌گیری میزان SAR، در سال 1989 تنظیم و در آن مغز انسان از ترکیبی از آب و الکترولیت در نظر گرفته شده است که در قیاس با واقعیت بسیار متفاوت به نظر می‌رسد.

براساس این استاندارد باید پیش از اندازه‌گیری میزان SAR از دستگاه‌های مختلف، سر به مدت شش دقیقه در معرض امواج الکترومغناطیسی حاصل از آن‌ها قرار بگیرد. این زمان در قیاس با مدت زمان استفاده از دستگاه‌های مختلف در سال 2019 بسیار متفاوت است و می‌توان گفت نتایج غیرواقعی را به دنبال خواهد داشت. در اصل می‌توان این موارد را بخش معدودی از معایب و کاستی‌های این استانداردها در سنجش مضرات هندزفری بلوتوثی به حساب آورد.

مقدار SAR در ایربادهای امروزی چقدر است؟

با توجه به اینکه مراحل اندازه‌گیری مقدار SAR برای سنجش معایب هدفون بی سیم دارای پیچیدگی‌های فراوانی بوده، بهتر است در این مورد نظر یکی از کارشناسان و صاحب نظرانِ بنام در زمینه امواج الکترومغناطیسی را جویا شویم.

دکتر Joel Moskowitz، مدیر مرکز تحقیقات سلامت خانواده و انجمن دانشگاه کالیفرنیا برکلی است که هر از چندگاهی نتایج جدیدترین مطالعات خود در زمینه میزان تابش الکترومغناطیسی دستگاه‌های مختلف را منتشر می‌کند.

وی در پاسخ به سوالی در مورد مضرات ایرپاد با این مضمون که آیا نزدیک کردن ایربادهای بی‌سیم به بدن انسان، سبب افزایش قابل توجه تابش میدان الکترومغناطیسی آن‌ها می‌شود یا خیر، اعلام کرده است:

بله، مقدار SAR مربوط به ایرپادهای اپل با توجه به اینکه یک دستگاه بلوتوث محسوب می‌شوند کاملاً زیاد است.

وی همچنین در وب‌سایت شخصی خود میزان SAR اندازه‌گیری شده برای هدفون‌های ایرپاد را اعلام کرده است. براساس اطلاعات موجود در این وب‌سایت، میزان SAR برای قسمت سمت چپ آن در حدود 0.581 و برای قسمت سمت راست نیز در حدود 0.501 وات بر کیلوگرم است و می‌توان این مقدار را برای مجموعه کلی آن 1.082 وات بر کیلوگرم توصیف کرد. درباره عوارض هندزفری بلوتوثی باید گفت که میزان SAR برای گوشی آیفون XS در حدود 1.19 وات بر کیلوگرم و تنها 10 درصد بیشتر از این ایرپادها است.

میزان SAR برای ایرپاد‌های اپل به راحتی با نسل جدید از گوشی‌های هوشمند اپل قابل مقایسه است.

این اعداد نشان دهنده بیشترین مقدار تابش صورت گرفته از این ایرباد‌ها است و به این معنی نیست که در هنگام استفاده، حتماً بدن انسان با این میزان از امواج الکترومغناطیسی مواجه می‌شود.

با وجود این، می‌توان با توجه به این اعداد و ارقام گفت که نبایدمضرات هندزفری بلوتوثی را نادیده بگیریم. به ویژه اینکه آن‌ها در هر بار استفاده توسط کاربران، ساعت‌ها به کار گرفته می‌شوند.

البته باید توجه داشت تمامی دستگاه‌هایی که این روزها توسط کاربران به کار گرفته می‌شوند باید امن تلقی شوند؛ چرا که این محصولات توانسته‌اند در تست‌های صورت گرفته، در محدودیت‌های لازم باقی بمانند. ایرپادهای تولید شده توسط اپل نیز طبیعتاً در زمره این دستگاه‌ها قرار می‌گیرند.

آیا ایرپاد یا هندزفری بلوتوثی ضرر دارد؟

اگرچه به خوبی منظور این سوال درباره معایب هدفون بی سیم مشخص است، اما هنوز پاسخ مناسبی برای آن مطرح نشده است. دکتر Moskowitz در پاسخ به سوال درباره مضرات ایرپاد اعلام می‌کند که استفاده از هدست‌های بی‌سیم به کاربران توصیه نمی‌شود و وی نیز به دلیل شدت بالای تابش میدان الکترومغناطیسی، از این دستگاه‌ها استفاده نمی‌کند. او همچنین معتقد است که در بررسی‌های صورت گرفته درباره عوارض هندزفری بلوتوثی، میزان SAR کمتر از آنچه در واقعیت وجود دارد گزارش می‌شود.

به نظر می‌رسد دکتر Moskowitz در این عقیده تنها نیست؛ چندی پیش بود که گروهی متشکل از 240 دانشمند از سرتاسر جهان، یک درخواست بین‌المللی از سازمان ملل را به امضا رساندند که در آن افزایش مراقبت‌ها و محافظت‌ها در برابر خطرهای ناشی از تابش میدان‌های الکترومغناطیسی خواسته شده بود. در متن این نامه آمده است:

انبوهی از مطالعات علمی اخیر نشان داده است که تاثیر امواج الکترومغناطیسی سبب می‌شود ارگانیسم‌های زنده بدن در مرحله‌ای پایین‌تر از بسیاری از استانداردهای بین‌المللی و ملی فعالیت کنند. این تاثیرات می‌تواند شامل افزایش خطر ابتلا به سرطان، تنش‌های سلولی، افزایش رادیکال‌های آزاد و مضر در بدن، آسیب‌های ژنتیکی، تغییرات ساختاری و عملکردی بر روی سیستم تولید مثل، کمبود حافظه و قدرت یادگیری، اختلالات عصبی و تاثیر منفی در سلامت عمومی انسان‌ها باشد.

باید توجه داشت که نگرانی دانشمندان بابت دستگاه‌هایی است که میدان الکترومغناطیسی تولید می‌کنند. از روترهای Wi-Fi گرفته تا دستگاه‌هایی که برای مشاهده و اندازه‌گیری سلامت جنین مورد استفاده قرار می‌گیرند در این حیطه دسته‌بندی می‌شوند. تاثیر سوء حاصل از مجموعه این دستگاه‌ها سبب می‌شود که یک ریسک واقعی برای سلامت انسان‌ها ایجاد شود.

آیا امواج بلوتوث بر جنین و نوزاد اثر منفی دارد؟

تاکنون مدرک معتبری مبنی بر مضرات هندزفری بلوتوثی برای سلامتی انسان بدست نیامده است؛ چرا که تا به امروز مطالعه‌ای بر روی معایب هدفون بی سیم و عوارض استفاده از ایرپاد صورت نگرفته است.

از طرف دیگر، میان کارشناسان و صاحب نظران نیز اتفاق نظری در مورد اثر منفی حاصل از میدان الکترومغناطیسی و مضرات ایرپاد وجود ندارد. گروهی از آن‌ها معتقدند که باید قوانین محکم‌تر و سخت‌تری درباره عوارض هندزفری بلوتوثی وضع شود.

از نظر این گروه عوارض استفاده از ایرپاد بر روی جنین شامل بروز مشکلات رفتاری در کودکان، نقص های مادر زادی هنگام تولد، آسیب های شدید مغزی، کاهش رشد کامل مغزی و بیش فعالی عنوان شده است.

گروهی دیگر در مورد مضرات هندزفری بلوتوثی فکر می‌کنند میدان الکترومغناطیسی حاصل از ایربادها بسیار ضعیف است و در حال حاضر در مورد عوارض ایرپاد و تاثیر سوء آن‌ها بر روی سلامتی انسان بزرگ‌نمایی می‌شود. می‌توان گفت که در حال حاضر طرفداران نظریه دوم بیشتر هستند.

طبق انتظار، تولیدکنندگان هدفون‌های بی‌سیم نیز از نظریه نداشتن عوارض هدفون بلوتوثی پشتیبانی می‌کنند. سامسونگ در پاسخ به معایب هدفون بی سیم و این سوال که آیا ایربادهای بی‌سیم او برای سلامتی مضر هستند یا خیر اعلام کرده است:

تست‌های داخلی صورت گرفته در رابطه با مضرات ایرپاد بر روی میزان تابش حاصل از میدان الکترومغناطیسی تایید می‌کنند که این دستگاه‌ها برای استفاده روزانه توسط کاربران کاملاً امن هستند.

 این شرکت همچنین در مورد میزان SAR اندازه‌گیری شده از ایربادهای گلکسی بادز و معایب هندزفری بلوتوثی اعلام کرده است:

ایرفون‌های بی‌سیم ما به گونه‌ای طراحی شده‌اند که حتی در هنگام استفاده با بیشترین مقدار توان، میزان ضریب جذب را به حداقل مقدار ممکن کاهش دهند و همچنین مقدار قابل توجهی از امواج رادیویی را تابش نکنند.

تاکنون شرکت‌های دیگر در مورد عوارض هندزفری بلوتوثی خود اطلاعیه‌ای را منتشر نکرده‌اند. اما می‌توان انتظار داشت که همه آن‌ها، برای سوال در مورد مضرات هندزفری بلوتوثی پاسخی مشابه با سامسونگ داشته باشند.

نتیجه‌گیری

درباره معایب هدفون بی سیم حتی اگر فرض کنیم که هدفون‌های بی‌سیم آسیبی را به بدن انسان وارد نمی‌کنند، باید توجه داشت که تاثیر مثبتی را هم به دنبال ندارند. می‌توان گفت هدفون‌های بی‌سیم در قیاس با نسخه‌های باسیم خود، تنها روش استفاده ساده‌تر و بهتری را دارند و به همین دلیل این روزها مورد توجه کاربران قرار گرفته‌اند.

با توجه به بررسی صورت گرفته در بالا، می‌توانیم بگوییم برای کاربرانی که ساعت‌ها از هدفون خود برای گوش دادن به موسیقی و یا تماشای فیلم استفاده می‌کنند بهتر است برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از مضرات هندزفری بی سیم یک نسخه باسیم از این دستگاه‌ها را تهیه کنند؛ چرا که به این صورت مضرات ایرپاد ناشی از این استفاده طولانی مدت، کاهش می‌یابد.

از سوی دیگر ممکن است گروهی از کاربران در رابطه با مضرات هدفون بلوتوثی اعتقاد داشته باشند در قرن 21 میلادی حذف هدفون‌های بی‌سیم از زندگی روزمره سبب شود که از تابش الکترومغناطیسی موجود در محیط اطراف انسان تنها حجم بسیار کمی کاسته شود.

در پایان باید گفت نهایتاً این کاربران هستند که انتخاب می‌کنند از یک فناوری باید چگونه و به چه مقدار استفاده کنند. وظیفه رسانه‌های فعال در حوزه فناوری نیز این است که با سرعت و دقت بیشتری اطلاعات مورد نیاز درباره عوارض استفاده از هندزفری بلوتوث را در اختیار کاربران قرار دهند تا این امر برای آن‌ها ساده‌تر و بهتر صورت بگیرد.